Vicdani
ret on beş yıldır bu topraklarda var. Anarşizm ve pasifizmden
beslenen bir hareket olarak gelişen hareket, onbeşinci yılını
altmışa yakın retçiyle dolduruyor. Bu sürede kurulan "Savaş
Karşıtları Dernekleri", Genelkurmay'da açılan davalar, tutsak
edilen vicdani retçiler, düzenlenen uluslararası kampanyalar her
ne kadar çoğunluk kamuoyunun ilgisine mazhar olamadıysa da, iç
tutarlılığı ve enerjisiyle hala bir çok eylemci grubuna ilham
veriyor.
Sivil itaatsizliği bilfiil uygulayan, kişisel
geri duruşu ve reddi beyan edip, bu zeminlerde kitleselleşmeye
gayret eden bir hareket; nasıl oluyor da oldukça keskin antimilitarist
hedeflere yönelebiliyor? Vicdani reddin içeriğindeki hangi durgun
enerji bunu sağlamaya muktedir?
Vicdani red, değişimin tekilden başlatılabileceğine
olan inançla şekillenir. Kişisel bir tavrın ve direnişin, toplumun
ar damarında yaratabileceği muhtemel sarsıntı da, açıktır ki,
topluma olan olumlu inançla ilintilendirilebilir. Retçi ya da
itaatsiz, toplumu hedef alarak tavrını şekillendirir. Antimilitarist
vicdani reddi, asker kaçaklığından ayıran en önemli nitelik de
budur. Kamusal ol(a)mama, asker kaçaklığını politik bir özne olmaktan
alıkor.. Her ne kadar bu topraklarda zamanında 800bin asker kaçağı
vardıysa da, o yıllardaki retçi sayısı otuzu bile bulmuyordu.
Bu nicel ayrılık, vicdani reddin kamusallığının ayırdediciliğine
işaret etmekte.
Vicdani red hareketindeki bireysellik, öte yandan,
iktidar olmayı istememe niyetinden de kaynaklanır. Zira, bireysel
bir çıkışın kamusallaşarak değişim yaratması ve otkökü bir örgütlenme
şeklini doğurması arzulanır. Elbette, güncel politika kulvarında,
ilk bakışta bu argümanlar naif bulunabilir. Fakat, iktidar ilişkilerini
ters yüz etme düsturunu yüreğinde taşıyan ret hareketi, elbetteki
alışılagelen güncel politik manevralardan uzak olacaktır, ve bizzat
bunların yerine daha iyilerini getirecektir. İktidar ilişkilerini
yadsırken de iktidardan -söylem ve eylem olarak- uzak bir dil
kullanacaktır.
Ret hareketinin nitel iç tutarlılığının en önemli kanıtlarından
biri de zaten budur. Kullanılan yol, hiç bir zaman reddilen yol
değildir. Dolayısıyla, sadece antimilitarizm kulvarına sıkıştırmamamız
gereken ret hareketi, yalnızca eylemci bir politik fikir değil,
aynı zamanda yöntembilgisi bir çok politik mücadele alanına da
uygulanabilecek bir tavırdır.
Zaten bunun için, 9 Nisan'da İzmir'de kaldığı
otelde tutuklanan total retçi Mehmet Tarhan askerlikten "yırtmak"
için çürük raporu almadı ve bu raporu "militarist sistemin
çürüklüğü" olarak niteledi. Zaten yine bunlardan dolayı,
Osman Murat Ülke gibi, Mehmet Tarhan da zorla götürüldüğü kışlada
üniforma giymeyi reddetti. Zaten yine Osman Murat Ülke kendisine
verilen askerlik cüzdanını yıllar önce bir basın toplantısında
yakmıştı!
Kişisel zeminde yaratılan politikayı kamusal
alanda geçerli kılmaya ve tanınmasını sağlamaya çalışmak da, politikada
öznelerin nitel konumlandırılmalarında devrimci bir manevra yaratır.
Alşılagelen bir propaganda değildir vicdani ret hareketinin kullandığı.
Eyleyerek öğrenmek için her 'propagandayı' bir eylemlilik ve devinim
içinde geliştirir.
Zaten bunun için geçen seneden beri Militurizm
Festivalleri düzenleniyor. Zaten bunun için vicdani retçiler /
total retçiler pilav günü Sıhhiye Orduevi'nin yanında düzenleniyor.
Zaten yine bunun için altı ay süren savaşla "yüzleşiyoruz"
kampanyaları düzenleniyor. Zaten yine bunun için Türkiye'den katılımcıların
bulunduğu eylemlerle Brüksel'deki NATO Genel Karargahı blokajları
yapılıyor.
Vicdani ret hareketleri uluslararası politik
arenada bir bir amaçlarına ulaşıyor. Askeri hizmet zorunluluğu,
birer birer Avrupa'dan kalkıyor. İspanya ve Almanya'nın güçlü
vicdani ret hareketleri oldukça başarılı oldular. (Bkz. Insumision
Total) Gerek politik gerek eylemcilik anlamında ilham aldığımız
Avrupa ret hareketleri, elbette bu toprakları da etkiliyor. Her
ne kadar bilfiil harekete dahil olmasalar da bu topraklarda Yehova
Şahidi vicdani retçiler, T.C. ordusunu reddeden gerilla sempatizanı
retçiler de var.
On beş yıldır ülke gündeminde yer alan vicdani
ret hareketi, getirdiği açılımlarla, sağladığı yeni örgütlenme
ve eyleme biçimleriyle antimilitarist hedeflerini tekrar tekrar
konumlandırıyor. Zorunlu askerliğin kalkması değil, külliyen militarist
sistemin iflası için çabalayan hareket, politik kökenlerini bürokratik
hedefler uğruna revize etmeden hayata müdahalesine devam ediyor:
Reddet, Diren, Hayır De! Askere Gitme!
******************
Ne yapmalı? Mehmet Tarhan, hala tutsak... 9 Nisan'dan beri İzmir
ve Sivas'ta askeri cezaevlerinde tutulan total retçi Mehmet'in
suçu: üniforma giymeyerek emre itaatsizlikte ısrar. Mehmet direniyor.
Mehmet hala saç ve sakalını kestirmiyor, Mehmet hala üniforma
giymiyor. Mehmet hala militarist sistemin çürümüşlüğünü ifşa ediyor.
Bu toprakların vicdani/total ret hareketi Mehmet'le Dayanışma
İnisiyatifleri oluşturdu. (savaskarsitlari.org/mehmettarhan) Mehmet'e
mektup yazabilirsiniz: Mehmet Tarhan, 5. Piyade Eğitim Tugayı
Askeri Cezaevi Müdürlüğü, Sivas.
NOT: Bu satırların yazıldığı günlerde 2. Geleneksel Militurizm
Festivali İzmir'de düzenleniyordu. Tüm ayrıntılar ve haberler
için: www.savaskarsitlari.org
NOT2: Insumision Total, İspanya vicdani ret hareketini
anlatan bir broşür. Türkçe çevirisini web sitemde bulabilirsiniz:
www.geocities.com/canbaskent